Józef Oleksy

Niewiele brakowało, a zostałby duchownym. Jego losy potoczyły się jednak inaczej - był premierem i wicepremierem polskiego rządu, ministrem i marszałkiem Sejmu. Józef Oleksy urodził się w Nowym Sączu w tradycyjnej, niezamożnej rodzinie. Był ministrantem, a jako 14-latek wstąpił do Niższego Seminarium Duchownego w Tarnowie. Jednak władze zlikwidowały szkołę i księdzem nie został. Po maturze wybrał Szkołę Główną Planowania i Statystyki w Warszawie. Tam zaczął działać w Zrzeszeniu Studentów Polskich, a od 1968 r. - w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Doktorat na SGPiS obronił w 1977 r. i długo godził pracę naukową z polityką. Z uczelnią rozstał się w 1987 r., gdy mianowano go I sekretarzem KW PZPR w Białej Podlaskiej. Dwa lata później został ministrem ds. związków zawodowych w rządzie Rakowskiego. Reprezentował władzę podczas rozmów Okrągłego Stołu, potem został posłem w Sejmie kontraktowym. Gdy w 1990 r. PZPR się rozwiązała, Józef Oleksy był jednym z założycieli Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej. Zaliczano go do reformatorskiego skrzydła partii. Dwa razy był marszałkiem Sejmu (1993-95 i 2004-05), od lutego 1995 r. do stycznia 1996 stał na czele rządu SLD-PSL, był też wicepremierem i szefem MSWiA. W grudniu 1995 r. szef MSW Andrzej Milczanowski oskarżył premiera Oleksego o szpiegostwo na rzecz Rosji. Oleksy odszedł ze stanowiska i już na nie nie wrócił, chociaż po kilku miesiącach śledztwa prokuratura umorzyła sprawę, uznawszy, że mogło dojść do prowokacji ze strony służb rosyjskich. Komisja sejmowa oczyściła Oleksego z zarzutów, a z upublicznionych materiałów UOP wynikało, że funkcjonariusze Urzędu dali się podejść agentowi podstawionemu przez Rosjan. W styczniu 2005 r. Oleksy musiał odejść z funkcji marszałka Sejmu po wyroku sądu lustracyjnego, który stwierdził, że zataił w oświadczeniu, iż przeszedł szkolenie w służbach specjalnych PRL. Oczyścił go Sąd Najwyższy, który w 2007 r. orzekł, że Oleksy nieświadomie podał nieprawdę. Dla Oleksego nie było to już jednak istotne, bo od 2005 r. zajmował się pracą naukową i doradztwem biznesowym. W 2012 r. został wiceszefem Sojuszu. W partii pracował nad programem, zachęcał do "rozwijania myśli lewicowej". Dążył do zjednoczenia lewicy. Był zwolennikiem porozumienia z Kościołem. Jako marszałek Sejmu zapewniał Jana Pawła II o "uważnym wsłuchiwaniu się całego narodu" w jego słowa i poprosił o "wsparcie duchowe". Cała Polska widziała go klęczącego na Jasnej Górze. Dziewięć lat chorował na raka. W ostatnich tygodniach przed śmiercią Oleksy publicznie zapowiadał swoje odejście. - Żyłem porządnie, starałem się nie wyrządzać ludziom zła. Unikałem sytuacji, w których bym czegokolwiek nadużył, kogoś sponiewierał - mówił "Rzeczpospolitej" w ostatnim wywiadzie. Józef Oleksy spoczął na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Prezydent Bronisław Komorowski odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Zdjęcie profilowe: Sławomir Kamiński / Agencja Gazeta