Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”

Uczestniczka zamachu na Kutscherę, żołnierz powstania warszawskiego, wybitna muzykolog. Ojciec Dziębowskiej, zawodowy oficer, zginął w kampanii wrześniowej. Od lutego 1943 r. „Dewajtis” była harcerką 58. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerzy, a potem łączniczką oddziału specjalnego „Agat” (w styczniu 1944 r. zmienił nazwę na „Pegaz”, a tuż przed powstaniem warszawskim stał się batalionem „Parasol”). Między wrześniem 1943 r. a lipcem 1944 r. oddział przeprowadził kilkanaście zamachów na największych niemieckich zbrodniarzy w Generalnej Guberni (tzw. Akcja Główki). „Dewajtis” uczestniczyła w przygotowaniu i wykonaniu sześciu akcji bojowych tej formacji. Najsłynniejszą był zamach na Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w Warszawie, który terroryzował miasto, przeprowadzony 1 lutego 1944 r. w Al. Ujazdowskich. Dziębowska miała wtedy niecałe 15 lat. Ucharakteryzowana na niemiecką uczennicę wypatrywała samochodu Kutschery, by dać znać kolegom, że nadjeżdża. W powstaniu warszawskim „Dewajtis” służyła w 2. kompanii batalionu „Parasol”. Została łączniczką szefa zgrupowania - płk. Jana Mazurkiewicza „Radosława”. Otrzymała Krzyż Walecznych i Krzyż Virtuti Militari V klasy. Z Woli na Górny Czerniaków dotarła kanałami. Warszawę opuściła z ludnością cywilną. Po wojnie nie ujawniła swojej działalności w Armii Krajowej i udziału w powstaniu warszawskim, co uchroniło ją przed represjami ze strony władz komunistycznych. Ukończyła muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała w Instytucie Muzykologii UW, Katedrze Historii i Teorii Muzyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, wykładała też na Akademii Muzycznej w Krakowie. Była redaktorką naczelną 12-tomowej „Encyklopedii muzycznej PWM”. Po przejściu na emeryturę zamieszkała w Jurgowie koło Bukowiny Tatrzańskiej. W 2010 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu zasług dla polskiego środowiska muzycznego.

Zdjęcie profilowe: Wikimedia Commons