Jan Olszewski

Były premier i opozycjonista w okresie PRL. „Był osobowością wybitną, nietuzinkową. Autorytetem we własnym środowisku. Słynął z odwagi, kompetencji i wysokich kwalifikacji intelektualnych. Wraz z Janem Olszewskim odchodzi wybitna postać obozu polskiej demokracji” – napisał Adam Michnik. Jan Olszewski urodził się w Warszawie. Był członkiem Szarych Szeregów, brał udział w powstaniu warszawskim. Po wojnie studiował prawo i działał w młodzieżowym kole Polskiego Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka. Później należał do Klubu Krzywego Koła, który skupiał osoby krytycznie nastawione do PRL. „Wtedy też stawał się gwiazdą palestry, był bowiem jednym z najwybitniejszych polskich adwokatów politycznych w całym XX wieku” – pisał Michnik po jego śmierci. W latach 60. był obrońcą w procesach politycznych, bronił m.in. Karola Modzelewskiego, Adama Michnika i Jacka Kuronia. Był jednym ze współautorów Listu 59, w którym protestowano przeciwko zmianom w Konstytucji PRL i wpisaniu do niej kierowniczej roli PZPR oraz trwałego sojuszu Polski z ZSRR. W 1976 r. uczestniczył w zakładaniu Komitetu Obrony Robotników, pomagał robotnikom represjonowanym po wydarzeniach czerwcowych. Był doradcą „Solidarności”, a także jednym z autorów jej pierwszego statutu. W stanie wojennym bronił m.in. Lecha Wałęsy i Zbigniewa Romaszewskiego. „Każdy z nas wiedział, że zaszczytem i wielkim szczęściem jest mieć Jana Olszewskiego za adwokata. Zapamiętałem jego wspaniałe interwencje podczas procesu toruńskiego, gdzie sądzono morderców ks. Jerzego Popiełuszki, i jego znakomitą mowę podczas procesu gdańskiego (1985 r.), gdzie byłem sądzony z Władkiem Frasyniukiem i Bogdanem Lisem. Podziwiałem jego mowę, która była arcydziełem kunsztu adwokackiego, a także wspaniałym świadectwem wielkiej szlachetności obywatela i patrioty” – wspominał Adam Michnik. Olszewski brał udział w obradach Okrągłego Stołu, ale nie kandydował do Sejmu kontraktowego. Od 1990 r. należał do Porozumienia Centrum. Rok później z listy tej partii uzyskał mandat posła. Na premiera został powołany 6 grudnia 1991 r. Jego rząd otrzymał wotum zaufania 23 grudnia. Początkowo Olszewskiego popierało pięć partii: Kongres Liberalno-Demokratyczny Jana Krzysztofa Bieleckiego, Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe Wiesława Chrzanowskiego, Porozumienie Centrum Jarosława Kaczyńskiego, Konfederacja Polski Niepodległej Leszka Moczulskiego i Porozumienie Ludowe Gabriela Janowskiego. Ale ta koalicja szybko się rozpadła: odpłynęły KPN i KLD, z którymi Olszewski nie umiał się porozumieć. Gabinet Olszewskiego nie dysponował trwałą większością parlamentarną. 4 czerwca 1992 r. szef MSW Antoni Macierewicz przyniósł do Sejmu w teczce listę nazwisk 64 polityków, których zwolennicy lustracji uznali za agentów PRL-owskiej bezpieki. W nocy, zwanej nocą teczek, po burzliwej debacie upadł gabinet Olszewskiego. Po latach sąd lustracyjny oczyścił z zarzutu współpracy wiele osób z listy Macierewicza, m.in. Wiesława Chrzanowskiego. W wyborach parlamentarnych 1993 r. Olszewskiemu nie udało się dostać do Sejmu. Wrócił na Wiejską jako poseł Ruchu Odbudowy Polski w 1997 r. Po raz trzeci został posłem w kolejnej kadencji, tym razem z listy Ligi Polskich Rodzin, ale nie należał do tej partii. Olszewski był też doradcą prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który przyznał mu w 2009 r. Order Orła Białego.